Tuesday, August 28, 2012

Ralrinnak thu puang



USA, tuizan zanlai hrawngah (2:00am) Hurricane Thlipisia  hrang dingih an zum ruangah, ralrin ding thu an puang. Tui a hrang rero laimi Isaac Thilsia hi zanlai hrawngah cun Hurricane Thlipisia ah a cang ding ti’n Hurricane zingzoitu Stacy Stewart in a sim. New Orleans, Louisiana, Gulfport ih um pawl an umnak cer ih ralring dingin an sim. Cun, Alabama, Florida le Mississippi khal ralrin a ttul thu an sim bet. Tuah Thlipi cu kilometer 100 a cuang zoih, ruahti khal inch 46 in a sang zo.

Kum 7 reizo, 2005 ah tui hmun New Orleans ah Hurricane Katrina Thlisia in a nuai coamco ih $14 billion hrawng an can, ti a si.

Tuizing, Obama ih simi, "Now is not the time to tempt fate. Now is not the time to dismiss official warnings. You need to take this seriously," 

Monday, August 27, 2012

Sinak/hnattuan thleng danglam sak


Kawlram,  hmailam ah hnatuan a cak sinsin theinak dingah tiah, Minister mi 9 & Deputy Minister mi 15 pawl (၀န္ႀကီးကိုးဦးနဲ႔ ဒု၀န္ႀကီး (၁၅) ဦး) an sinak/hnatuan U Thein Sein in tuini, Aug 27 ah a thleng danglam sak.

President’s Office (သမၼတ႐ံုး ၀န္ႀကီးဌာန) sungih tuan pali cu, Rail Transportation Minister Aung Min, Ministers of Industry Minister Soe Thein, Minister of National Planning and Economic Development Tin Naing Thein, Finance Minister Hla Tun an si.

Information Ministry Aung Kyi, Minister of cooperatives Kyaw Hsan.  Cun, U Tint Hsan cu Minister of Hotels and Tourism si nawl lo in, Sports Portfolio lawng a kai thlang ding, ti asi.

သမၼတ႐ံုး ညႊန္ၾကားေရးမႉး ဦးေဇာ္ေ႒း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒု၀န္ႀကီး (၁၅) ဦးေနရာေတြ စာရင္း မွာေတာ့ ျပည္ထဲေရး၊ စြမ္းအင္၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဘ႑ာေရးနဲ႔ အခြန္၊ လူမႈ၀န္ထမ္း ကယ္ဆယ္ေရး နဲ႔ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရး၊ ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးနဲ႔ သစ္ေတာ၊ က်န္းမာေရး ဆက္သြယ္ေရး၊ စာတိုက္နဲ႔ ေၾကးနန္းစတဲ့ ၀န္ႀကီးဌာနေတြ ပါ၀င္ၾကပါတယ္္။

Kum 5 sung Thawngtla ding


USA, Texas high school teacher (Sayama) pakhat cu apasal um loh laiah kum 18 mi mipa panga a inn  sungah a ko ih, sex an rak hmang ciamco ti  asi. Cuirungah kum 5 sung Thngawtla dingin thuthentu in Friday, Aug 17, 2012 ah thutawp a tuah.

Brittni Colleps hi kum 28 mi, fa pathum nei, Kennednale High School ah English zirhtu a si. A pasal Christopher Colleps,  Army Special hnatuan in thla 2 sung (April, May 2011) inn ah a um loh lai takah hitin a cangmi si.

Brittni & Val panga pawl cu, nupa sualnak an hman tlang thu rel suak riai lo dingin an tiamaw nasa hai nan, kum khat arei hnuah cell phone video ih an zaih mi a leak suak pang. Video ah cun mi pali in vawikhat ih an ihpit tlang lai (Group sex) & pakhat in a hran te i a ihpi lai, a si.

Sunday, August 26, 2012

Hla, Call me may be


$2.7 billion cawhkuan ding




Tulai Smart Phone pahnih Apple & Samsung buainak, USA tuah mi Apple Company in Samsung Electronics Company cu kan phone tuah dan vek designs incawng ruangah $2.7billion inkuan sal tengteng a ttul, an ti. Apple in daan lo le kan lungkimnak tel lo in iPhone & iPad Touch Scree  kan tuah vek designs rori cawngin Samsung Galaxy Phone nan tuah ve tiah, an hei ti.

Samsung neitu South Korea lam khalin nan thiltuah mi kan lo cawng lo rori tiah, Friday ah khan an sim ve. 2007 ih iPhone nan tuah/than hlan ah, 2006 kumah computer vekih hman theih mi Smart Phone kan tuah suak zo sisi, an hei ti ve.

iPhone 3GS, iPhone 4, two iPad models & Samsung's Galaxy S2 pawl hi tulai fangah mi zakipih duh bik mi phone’s a si ih, Stock Market $200 billion hnakih a tam. 

Mi 39 thi 80 hliamtuar



Venezuela ramah zinan thianfainak cet (Petrol Oil refinery) apuak ciamco ih mi 39 thi zo, 80 hnakih tam hliam tuar. Paraguana, Amuay Oil refinery hi 1949 kumah an rak din thokih zinan nitin barrels 30 thousand (4,800 m3/d) a thianfai ttheu. Tuah Venezuala ramah a tumbik cet a si, Leitlun khalah a pahnihnak a si ih, nitin barrels 955 thousand (151,800 m3/d)  a thianfai. Nani, Saturday ah ziangruangah hitin a puak ciamco, ziangtin a puak thok tih an thei fiang hrih lo, an zingzawi rero lai.

Neil Armstrong athi, kum 82


Leitlun, Thlapi parih kai hmaisabik Neil Armstrong cu mani Saturday ah kum 82 in athi. Lung lam natnak thawn athi ti a si, tui thla tirah khan a Lung an rak aat/zai dah. 1950 Koria ralbuai lai ah vanzam mawngtu a rak si. 1962 ah US NASA ah a telih, cun 1969 July 20 ah thlapi par kai, Thlapi leilung pal hmaisa biktu a si.

Sunday, August 19, 2012

Antel dah lo ding



Mipum siarnak (census) vekin, ROHINGYA pawl cu Kawlram sungih um Miphun & Hnam ah ziangtiklai khalah an rak tel dah lo ti’n Police Chief, Minister Khin Yee in tuni ah a rel. British colony 1824-1885 A.D san lai khalah an rak tel lo, cun Aung San-Atley, Nu-Atley, Pang long agreement the Burma constitution of 1947 and citizenship Law of 1948 lai khal ah an rak tel dah lo. A ralaiding, hmai 2014 kumih mipumsiarnak kan tuah dingmi khalah Biaknak lam thawn cu a pehparaw  hrimrhim lo ding ti’n a sim bet.

Thuthang laknak danwadinews.

Mi 1466 umnak nei lo



Kawlram, Irrawaddy Division, Thabaung Myone (သာေပါင္းၿမိဳ႕နယ္) ah ruahpi sur tamtuk ruangah tilik/tilian ciamco ih Khawte  40 hrawngin August 8 ihsi khan harsatnak tumpi tongin, vansang-tiril an tawk. Ahleicein, Phaya Ny khua ah pi 25 hnakih sang tidai a lik ruangah an Khawpawh in a pil theh, In 326 apil ih mi 1466 pawl cu umnak nei lon, Tlang parah deute khawh in an um sung. Cun, Kyaunggon Township (ေက်ာင္းကုန္းၿမိဳ႕နယ္) khalah Tilik ruangah Fang phunmi, Lo-ram acres 16,000 hnakih tam a siat zo, ti a si. Kyawkareik & Kyain Seikgyi townships pawl khalah Lo-ram acres 9,500 ai’tam Tidai in a siatsuah.

Saturday, August 18, 2012

Mi pakhat runsuak zo, 3 kim hrih lo


Tuni, Philippine ramah bulpak vanzam fate (small plan) atla ih Interior Security Jesse Robredo telin mi 3 an holhmu hrih lo. Robredo cu Cebu City ihsin a piannak khua Naga City a feh laiah a tomi vanzam engine a siat, cun pilot in Masbate island ah emergency ttum dingin a timtuah rero laifangah tipithuanthum ah an tla (4:30pm). Cun, pilot in emergency call a tuah man ruangah anmah bomtu ding zamrang zetin an ra ih, Robredo ih thu-ron (advisor) cu an runsuak zo, polit telin midang pathum kim hrih lo, an hol rero lai, tin manilanews in tuah a puang.

Helicopter tla mi 11 thi



Thursday zing, Southern Afghanistan, Logar Province ah US Army HU-60 Blackhawk Helicopter atla ih, a sungih to an zaten an thi theh. US mi 7 (ralkap 3), Afghan 3 le tonglettu 1, an zaten mi 11. Taliban pawlih kahthlak a si an zum zet nan, International Security pawlin an confirm hrih lo, an zingzawi rero lai.

Mi 34 thi, 78 hliam tuar



Thursday, South Africa ramah Sui Khur lai pawl le Ralka lakah buainak a um ih mi 34 Ralkap pawlin an kap that, cun 78 hliam nazetin tuar, 250 hrawng an kai bet. Meikhu rongih tlau mi lungmankhung (Platinum) Khur lai pawl mi 19800’s in an thlatin hlawh than/sangtir an dil $625 - $1565 tiang, (san-dah-piah) cuisin buainak a thok. South Africa ah Sui/Lung Khur lai ih eihol Lonmin Company kuthnuai ah mi 360,000 in hna an ttuan, ti a si.

Wednesday, August 15, 2012

Kawlram Vice President



Nyan Tun (Navy commander-in-chief) cu Kawlram Vice President dingah Parliamen in tuizing ah an hril. Former Vice President Tin Aung Myint Oo cun July 2 ah harhdamnak cak nawn lo thu phuahlam in hnatuan a suak, cui ai-ah tui Nyan Tun hi an hrilsal. Vice Presidents of Myanmar hi pahnih an um ih pakhat cu Sai Mauk Kham a si. Vice President thar Nyan Tun cu England & USA ih tlawng rak kai dah a si ruangah hmailam ah hna tampi a tuan thei ding tiah an zum.

Saturday, August 11, 2012

Mi 153 thi, 700 hliam tuar



Tuni, Northwestern Iran, Tabriz City kiangah Linghnin (voi 2) ruangah mi 153 thi, 700 hnakih tamin hliam tuar ti’n, indynews in tuah apuang. Avoi khatnak cu 4:53pm ah 6.4 magnitude ih cakin si. Cun, minute 11 rei hnuah 6.3 struck 30 miles ih cakin northeast, Tabriz ah a hnin lala. Iran ram hi Linghnin ruangah mi tampi thi zo i, 2003 kumah mi 30,000 le 1990 kumah mi 50,000 an thi.

Friday, August 10, 2012

Vanzam atla, mi pakhat thi



USA, Mitu 7:00pm hrawngah Vanzam fate (small plane) Westwood, L.A ah atla ih mi pakhat hnakih tam thi, ti’n abcnews in tuah a puang. Mithi cu akang ttheh ruangah nunau maw mipa an thei fiang hrih lo. A tlaknak hmun hi  Los Angeles, 2111 S. Glendon Ave kiang, Santa Monica Airport ihsin peng 1.8 ih hla ah asi. Tuah FFA & NTS pawlin thuhla an zingzawi lai. Let’s C.

Mi 77 thi, 500,000 umnak nei lo



Turkish Foreign Minister Ahmet Davutoglu cu Kawlram Rakhine State ih umnak nei lo, harsanak tong mi ting-nga (500,000) pawl hnenah bawmnak a pe. Ahmet le a dungthlun pawl cu tuizingah Rahkine State ah vanzam pathum thawn vafehin refugee camps ah buhfai, pe, siti, cini le ci pawl an va zem. Cun, amah hi (OIC) Organization of the Islamic Cooperation ah Secretary ttuanvo neitu a si. Mini (Aug 9) lamkhalah President Than Sein thawn Naypyidaw  ah tongawin rampi sumdonnak thu, II world war lai ih Turkish Ralkap’s phumnak thlanmual (war cemetery in Meiktila) thu le tui Rakhine buainak thu pawl an rel.

Rakhine State ah Rakhine le Muslim cu June thlatir ihsin khan an buai thok zo ih, In 100 cuang an nawh-kang sakaw. Cuihnuah, cozah Tlawng pawl tla an awng salih, an buainak a dai/reh deuh thlang hmang tilaiah, kan dung zarhpi ni ah In 150 (Khua 3) lai Kyauktaw Myo  ah nawk kangaw lala. Tuni tiangah mi 77 thi zo, 500,000 umnak nei lo, khaw 5 nawh kangral a si. Tuahcun, hmun tampi ah cozah in curfews (zan vak sian loh 6pm-6am) a puang, ahleicein Kyauktaw, Minbya and Mrauk-U ah.
 
Thein Sein in, daan loih um Bangla Rohingya pawl cu kirsal, tlungsal dingin a duh, lole ram thumnak lamih hruai hlo ttheh dingin Antonio Guterres (UNHCR) hnenah a sim. Cuvekin, India rampi khalin a ramih un Bangla pawlcu daan vekin tlung/kir ter sal a duh thu, the hindu times in a puang.



Thursday, August 9, 2012

Hlawhtlinnak ke karkhat



USA Space Scientists hmunpi NASA cun Deirel-Arsi (Mars Planet, အဂၤါၿဂိဳဟ္) ah feh in an tthumaw thei zo.  Deirel-arsi hi Nii ihsin planet a palinak, peng 141,600,000 ih hla a si. NASA in Deirel-arsi cu Curiosity Rover timi Cet thawn thla 8 sung an feh hnuah,  Monday zing (1:31am ET, Aug 6) ah an va thleng, ti a si. Curiosity Rover hi nazi pakhatah peng thawng 13 cakih fehin, peng million 352 kan umnek Leilungpi ihsin a feh. Tuhi Deirel-Arsi sungah cun thilnung, rannung a um maw tiah an zingzawi rero lai. Hmailam ih an tumtahmi tumpi hrangah hlawhtlinnak ke karkhat an kar theizo thu NASA administrator Charles Bolden in a sim.

NASA (National Aeronautics and Space Administration) cu July 29, 1958 kum ah an rak din, cui hlanah cun NACA (1915-1958) tin an rak ko. Tu ah hnatuantu mi 18,800+ le budget $ 17.8 billion an nei. Cun, an headquarter hi Washington D.C ah a um.

Wednesday, August 8, 2012

Thlipi & Ruahpi’n anuai ciamco lala



Tuizing khawvang hla 2:12am, Eastern China, Shanghai le Zhejiang cu Typhoone Thlipi (150 kilometers per-hour) i cak & Ruahpi in a nuai ciamco lala. Zhejiang Province ah Khawpi 12 cun tuah electric/mei-tha an nei lo. Shanghai khawpi mipum 23 million umnak ah Vanzam Flights 500 le Trains 600 cuang an cancel. Cun, Typhoon thlipi (Haikui- 3rd) a hrang ding thu hi an rak thei cia ruangah, Zhejiang ihisn mi 130,000 le Shanghai Khawpi in mi 200,000 pawlcu hmunhim nak hmunah mini lam ihsin an rak cer tir cia tiah, cnbcnews in a puang. Tunai, Zhejiang province ah Typhoon Damery le Typhoon Saola Thlipi hrang le ruah sur tamtuk ruangah mi 23 thi, mi 9 kim hrih loh tiah, a sim bet.

Tuesday, August 7, 2012

Mi 16 thi, 150,000 umnak cer



Philippians ramah ruah sur tamtuk ruangah Manila khawpi le a kiangkap ah tilian/tilik ciamco ih mi 16 thi zo, mi 150,000 hnakih tam umnak cer tiah, Kuwaittimes in tuni ah a puang. Mi 9 cu leimin ruangah an thi ti a si. Tidai hin khawpi hrek hnakih tam a cim zo ih, ruahpi a sur lai ding ruangah tidai khal cu a tam vivo ding tiah an zum. Cun, tidai hi a tam zetih, hmun hrekkhat ah cun hngawngtiang (neck-deep) a si, lilawn pawl a cim, intlun a cim, leimin. Cun, kan dung zarh ah Typhoon Thlipisia le ruahsur ruangah mi 50 hnakih tam an thi zo. Mipi 80,000 hrawng cu Tlawng le sorkar building tum ah an um.

Thursday, August 2, 2012

Pakhat thi, 30 hliam tuar


Tu tlai ah, mi 64 phur, miphurnak Bus-sawng (double-decker Megabus) in Lilawn a ttaih ih mi Pakhat thi, mi 30 hnakih tamin hliam tuar, ti’n abcnews in tuah a puang rero lai. Bus accident nak hmun hi 55 highway Chicago le St. Louis karlak, Litchfield khawpi kiang, Illinois ah a si. Bus ke a puakih a mawngtu in a control thei nawn lo, cun Lilawn Ban a ttaih ti asi. Accident nak hmun ah ambulance 30, helicopters 5 le fire departments 7 an ra thleng cih, cun mithi hi nunau a si, hliamna tuar mi 30 pawl cu Litchfield, St. Francis Hospital ah phurh an si. Megabus hi US ih miphur bus lar zet le khawpi 80 ah feh ttheu in bus 250 a nei. Cun Megabus in September 2010 ah a accident dah ih cuittumah mi 4 ah thi. abcnew in thazingah kim cang sawn in kan lo than le ding a ti.

$ 85 million bawm ding



Kawlram tuahthatsalnak le thlengawknak ruangih  theihpiptnak le thazangpeknak ah tiah World Bank in $ 58 million a bawm ding ti’n, World Bank Vice President Pamela Cox in a sim. Mani Wednesday ah World Bank zung/office thar (International Finance Corporation, Yangon) cu awn a si ih, cumi ah a sim. Kawlram in World Bank ihsin kum 25 sungih bomnak an ngah sal ding hmaisabik ttum a si. Sumpai cu kawlram thangsonakding ah hman a si dingih mipi duhdan vekin Lamzin tuahnak ah maw, fimthiamzirnak/tlawng hrangah maw hman asi ding a ti.

Cun, Pamela Cox in Kawlram’n a neih mi Leiba US$ 397 million khal cu tthum niam sak cih a si dingih, hmai kum thar lam tla cun a leiba ngaidam a si men ding ti ah a sim bet. Cun, a Leiba pawl ngaidam a si ve ten US$ 300 million a pungthang malten a puk/cawi thei sal ding a ti.